در سال‌های اخیر، مصرف ماریجوانا (گل، وید، گراس) در بسیاری از کشورها رایج‌تر شده و در برخی موارد به‌عنوان ماده‌ای برای کاهش استرس یا حتی درمان اضطراب معرفی می‌شود. اما حقیقت علمی این است که ماریجوانا نه تنها آرام‌بخش پایدار نیست، بلکه می‌تواند خود یکی از دلایل بروز افسردگی مزمن باشد. در این مقاله از روحساز بررسی می‌کنیم که چگونه مصرف ماریجوانا می‌تواند مغز، خلق و احساسات ما را تحت تأثیر قرار دهد و زمینه‌ساز افسردگی شود.
رابطه ماریجوانا و افسردگی: فریب حس سرخوشی کوتاه‌مدت
ماده‌ی اصلی فعال در ماریجوانا یعنی THC (تتراهیدروکانابینول) با فعال‌سازی گیرنده‌های CB1 در مغز، باعث ترشح ناگهانی دوپامین می‌شود. این موضوع حس لذت، خنده، آرامش و بی‌خیالی کوتاه‌مدت ایجاد می‌کند. اما این حس زودگذر است و با تکرار مصرف، مغز دچار اختلال در تنظیم طبیعی خلق و احساسات می‌شود.
چرا ماریجوانا می‌تواند باعث افسردگی شود؟
اختلال در سیستم دوپامین
THC باعث بالا رفتن مصنوعی دوپامین در مغز می‌شود. مغز برای حفظ تعادل، تولید طبیعی دوپامین را کاهش می‌دهد. در نتیجه:
-
فرد در نبود گل احساس بی‌لذتی می‌کند
-
هیچ فعالیتی برایش لذت‌بخش نیست
-
بی‌لذتی (Anhedonia) یکی از علائم اصلی افسردگی است
تأثیر منفی بر ناحیه پیش‌پیشانی مغز
نواحی مسئول تمرکز، تصمیم‌گیری و تنظیم خلق در اثر مصرف مکرر THC تضعیف می‌شوند. نتیجه:
-
نوسانات خلقی
-
احساس سردرگمی یا بی‌هدف بودن
-
افزایش رفتارهای پرخطر یا بی‌تفاوتی نسبت به آینده
اختلال در چرخه خواب
اگرچه گل ممکن است خواب‌آور به‌نظر برسد، اما در واقع خواب طبیعی (مخصوصاً خواب REM) را مختل می‌کند. خواب ناقص و سبک در بلندمدت:
-
خستگی مزمن ایجاد می‌کند
-
سطح انرژی را کاهش می‌دهد
-
احتمال افسردگی را افزایش می‌دهد
افزایش افکار منفی و اضطراب
افراد مستعد اضطراب یا حساسیت‌های روانی ممکن است با مصرف گل دچار افکار منفی، بدبینی، پارانویا یا حتی حملات پانیک شوند. این حالت‌ها با تکرار، تبدیل به افسردگی عمیق و احساس بی‌ارزشی می‌شوند.
سندروم بی‌انگیزگی (Amotivational Syndrome)
ماریجوانا در مصرف مکرر باعث کاهش انگیزه، بی‌علاقگی به زندگی و بی‌تفاوتی نسبت به مسئولیت‌های اجتماعی می‌شود. چنین حالتی:
-
بهره‌وری را کاهش می‌دهد
-
روابط انسانی را مختل می‌کند
-
موجب احساس پوچی و افسردگی عاطفی می‌شود
چه کسانی بیشتر در خطرند؟
-
نوجوانان و جوانانی که مغزشان در حال رشد است
-
افرادی با سابقه افسردگی یا اضطراب
-
کسانی که برای فرار از فشار روانی سراغ ماریجوانا می‌روند
-
افرادی که دوزهای بالا یا مصرف روزانه دارند
افسردگی پس از ترک ماریجوانا
قطع ناگهانی مصرف گل می‌تواند در هفته‌های اول منجر به افت شدید خلق، بی‌انگیزگی، بی‌خوابی و حتی گریه‌های بی‌دلیل شود. این علائم معمولاً بین ۲ تا ۸ هفته طول می‌کشند تا مغز دوباره تعادل طبیعی خود را به‌دست آورد. اما با صبر، تغذیه مناسب، ورزش، مشاوره و زمان، وضعیت روانی به‌طور کامل بهبود پیدا می‌کند.
چگونه با افسردگی ناشی از ماریجوانا مقابله کنیم؟
-
ترک تدریجی گل با پشتیبانی مشاور یا درمانگر
-
بهبود سبک زندگی: خواب منظم، رژیم غذایی سالم، فعالیت بدنی
-
بازسازی روابط اجتماعی و تمرکز بر فعالیت‌های لذت‌بخش سالم
-
استفاده از مکمل‌های طبیعی مانند قارچ‌های دارویی (ریش شیر، ریشی)
-
مراجعه به روان‌درمانگر برای بازسازی ذهن و درمان ریشه‌ای افسردگی
نتیجه‌گیری
مصرف ماریجوانا در کوتاه‌مدت ممکن است آرامش‌بخش به‌نظر برسد، اما در بلندمدت می‌تواند به اختلال در سیستم عصبی، تخریب احساسات طبیعی و در نهایت افسردگی شدید منجر شود. در روحساز ما بر این باوریم که شناخت، آگاهی و مراقبت روانی می‌تواند انسان را از این چرخه رها کرده و به سمت زندگی شفاف، آرام و پرانرژی هدایت کند.