ماریجوانا یا کانابیس، یکی از پر مصرف‌ترین مواد روانگردان در جهان است. با این حال، در طبقه‌بندی مواد مخدر، ماریجوانا جایگاه منحصربه‌فردی دارد و از جهات مختلف با سایر مواد مخدر تفاوت‌هایی دارد. در این مقاله، به بررسی جامع تفاوت‌های ماریجوانا با سایر مواد مخدر از جمله مواد محرک، مخدرها و توهم‌زاها می‌پردازیم.
تفاوت در منشأ و ترکیبات:
- ماریجوانا: ماریجوانا از گیاه شاهدانه (Cannabis sativa) به دست می‌آید و حاوی بیش از ۱۰۰ ترکیب شیمیایی مختلف به نام کانابینوئید است. دو کانابینوئید اصلی در ماریجوانا، تتراهیدروکانابینول (THC) و کانابیدیول (CBD) هستند. THC مسئول اثرات روانگردان ماریجوانا است، در حالی که CBD فاقد این اثرات است و به دلیل خواص درمانی بالقوه‌اش مورد توجه قرار گرفته است.
- سایر مواد مخدر: سایر مواد مخدر می‌توانند منشأ طبیعی، نیمه صناعی یا صناعی داشته باشند و ترکیبات شیمیایی متفاوتی دارند. برای مثال، کوکائین از برگ‌های گیاه کوکا استخراج می‌شود، هروئین از تریاک به دست می‌آید و آمفتامین‌ها به صورت صناعی تولید می‌شوند.
تفاوت در مکانیسم اثر:
- ماریجوانا: THC در ماریجوانا با اتصال به گیرنده‌های کانابینوئیدی در مغز و سایر قسمت‌های بدن عمل می‌کند. این گیرنده‌ها بخشی از سیستم اندوکانابینوئید بدن هستند که در تنظیم درد، اشتها، خلق و خو، حافظه و سایر فرآیندهای فیزیولوژیکی نقش دارند.
- سایر مواد مخدر: سایر مواد مخدر با مکانیسم‌های مختلفی عمل می‌کنند. برای مثال، کوکائین با افزایش سطح دوپامین در مغز عمل می‌کند، هروئین با اتصال به گیرنده‌های опиоئیدی در مغز عمل می‌کند و آمفتامین‌ها با افزایش سطح نوراپی نفرین و دوپامین در مغز عمل می‌کنند.
تفاوت در اثرات:
- ماریجوانا: اثرات ماریجوانا می‌تواند شامل تغییر در خلق و خو (آرامش، سرخوشی، اضطراب)، تغییر در ادراک (تغییر در حس زمان، مکان، صداها و رنگ‌ها)، اختلال در تمرکز و حافظه، افزایش اشتها، اختلال در هماهنگی حرکتی و در برخی موارد، توهم و هذیان باشد.
- سایر مواد مخدر: اثرات سایر مواد مخدر بسیار متنوع است و به نوع ماده بستگی دارد. برای مثال، کوکائین باعث افزایش انرژی، هوشیاری و اعتماد به نفس می‌شود، هروئین باعث تسکین درد و آرامش می‌شود و آمفتامین‌ها باعث افزایش انرژی، تمرکز و کاهش اشتها می‌شوند.
تفاوت در پتانسیل اعتیادآوری:
- ماریجوانا: ماریجوانا در مقایسه با برخی مواد مخدر دیگر مانند هروئین و کوکائین، پتانسیل اعتیادآوری کمتری دارد. با این حال، مصرف طولانی مدت و مکرر آن می‌تواند منجر به وابستگی و اعتیاد شود.
- سایر مواد مخدر: برخی مواد مخدر مانند هروئین، کوکائین و مت‌آمفتامین بسیار اعتیادآور هستند و می‌توانند به سرعت باعث وابستگی جسمی و روانی شوند.
تفاوت در خطرات و عوارض جانبی:
- ماریجوانا: مصرف ماریجوانا می‌تواند با عوارض جانبی مانند سرگیجه، خواب آلودگی، خشکی دهان، افزایش اشتها، اختلال در حافظه و تمرکز و در برخی موارد، اضطراب و پارانویا همراه باشد. در درازمدت، مصرف ماریجوانا می‌تواند باعث کاهش عملکرد شناختی، مشکلات تنفسی و افزایش خطر ابتلا به برخی بیماری‌های روانی شود.
- سایر مواد مخدر: سایر مواد مخدر می‌توانند عوارض جانبی و خطرات جدی‌تری داشته باشند. برای مثال، مصرف کوکائین می‌تواند باعث حملات قلبی، سکته مغزی و مرگ ناگهانی شود، مصرف هروئین می‌تواند باعث کاهش تنفس و مرگ شود و مصرف آمفتامین‌ها می‌تواند باعث روان‌پریشی، تشنج و مرگ شود.
نتیجه‌گیری:
ماریجوانا در مقایسه با سایر مواد مخدر، تفاوت‌های قابل توجهی در منشأ، ترکیبات، مکانیسم اثر، اثرات، پتانسیل اعتیادآوری و خطرات دارد. درک این تفاوت‌ها می‌تواند به ما در اتخاذ تصمیمات آگاهانه‌تر در مورد مصرف یا عدم مصرف این مواد کمک کند.